Tục Bưng Mâm Quả: Những Kiêng Kỵ & Lưu Ý Quan Trọng

Từ bao đời nay, nghi thức bưng quả luôn được ông bà ta coi trọng trong ngày cưới, bởi người xưa tin rằng việc thực hiện đúng và đủ các lễ nghi sẽ mang lại hạnh phúc, may mắn cho đôi uyên ương. Vậy, những kiêng kỵ trong nghi thức bưng quả là gì để ngày vui thêm trọn vẹn? Hãy cùng Kim Ngọc Thủy tìm hiểu qua bài viết này nhé!

Hiểu đúng về tục bưng mâm quả trong lễ ăn hỏi Việt Nam

Trong các nghi thức cưới hỏi truyền thống của người Việt, lễ ăn hỏi (hay còn gọi là lễ đính hôn) giữ một vị trí đặc biệt quan trọng, đánh dấu sự gắn kết chính thức giữa hai gia đình.

Và nghi thức bưng mâm quả (trao và nhận lễ vật) chính là một phần không thể thiếu, mang đậm dấu ấn văn hóa cưới hỏi Việt Nam. Việc trao nhận những mâm quả cưới được chuẩn bị chu đáo không chỉ là sự thể hiện lòng thành của nhà trai đối với nhà gái mà còn tượng trưng cho sự chúc phúc, vun đắp cho một khởi đầu hôn nhân tốt đẹp.

Đội bưng quả, với những nam thanh nữ tú đại diện cho hai gia đình, không chỉ đơn thuần mang lễ vật. Họ còn là những ‘sứ giả’ mang đến không khí trẻ trung, tươi vui và những lời chúc phúc tốt lành cho cô dâu chú rể. Sự góp mặt của họ, thường là bạn bè thân thiết, giúp buổi lễ thêm phần trang trọng mà vẫn giữ được nét đầm ấm, gần gũi.

Hiểu rõ ý nghĩa và tuân thủ các quy tắc, kiêng kỵ trong nghi thức này vừa thể hiện sự tôn trọng phong tục cưới hỏi truyền thống, vừa gửi gắm ước mong về một cuộc hôn nhân viên mãn, thuận hòa cho cặp đôi.

Lưu ý khi chọn người bưng quả

Việc lựa chọn đội hình bưng quả cần được cân nhắc kỹ lưỡng, không chỉ về số lượng tương ứng với số lượng mâm quả mà còn về “chất lượng” nhân sự, dựa trên những quan niệm và mong muốn tốt đẹp cho ngày vui:

• Ưu tiên người độc thân: Theo quan niệm dân gian, người độc thân tham gia bưng quả sẽ mang lại sự may mắn, tươi mới và giúp “truyền duyên” tốt lành cho cô dâu chú rể.
• Kiêng người đang mang thai: Theo quan niệm xưa, việc phụ nữ mang thai tham gia có thể không tốt cho cả mẹ bầu lẫn cô dâu (do lo ngại “sinh dữ”), vì vậy người ta thường tránh để mong mọi sự được an lành.
• Kiêng người đang có tang: Ngày cưới là ngày vui, cần tránh những yếu tố mang không khí buồn bã, u ám. Việc người có tang tham gia được cho là sẽ mang đến điềm không may.
• Kiêng người đã ly hôn hoặc có đường tình duyên trắc trở: Điều này xuất phát từ mong muốn một cuộc hôn nhân bền vững, trọn vẹn cho cặp đôi mới cưới, tránh những liên tưởng đến sự đổ vỡ.
• Chọn người vui vẻ, hoạt bát: Năng lượng tích cực từ đội bưng quả sẽ góp phần làm cho không khí buổi lễ thêm phần náo nhiệt, vui tươi.
• Số lượng nam nữ bằng nhau: Điều này tượng trưng cho sự cân bằng âm dương, sự hài hòa, xứng đôi vừa lứa của cô dâu chú rể.

Những lưu ý này chủ yếu dựa trên quan niệm dân gian và mong muốn những điều tốt đẹp nhất, gia đình có thể cân nhắc linh hoạt dựa trên tình hình thực tế nhưng vẫn nên ưu tiên sự vui vẻ, chỉn chu.

Kiêng kỵ trong quá trình chuẩn bị và thực hiện nghi lễ

Để nghi lễ trao quả diễn ra suôn sẻ và trọn vẹn ý nghĩa, đội bưng quả cần lưu ý một số điều kiêng kỵ trong suốt quá trình di chuyển và thực hiện nghi thức:

• Tránh làm rơi, vỡ lễ vật: Mâm quả là biểu tượng của sự đủ đầy, viên mãn. Việc làm rơi vỡ đồ đạc trong mâm quả được coi là điềm báo cho sự đổ vỡ, không trọn vẹn trong hôn nhân. Vì vậy, cần hết sức cẩn thận khi bưng bê và trao nhận.
• Tránh nói lời không hay, cãi vã: Lễ ăn hỏi là dịp vui, cần giữ không khí hòa nhã, vui vẻ. Những lời nói khó nghe, tiêu cực hay thái độ cãi cọ có thể ảnh hưởng đến sự trang trọng và may mắn của buổi lễ.
• Giữ thái độ vui vẻ, tươi tắn: Nét mặt buồn bã, cau có của đội bưng quả đi ngược lại với không khí hỷ sự, dễ bị coi là mang đến điều không may mắn.
• Khi nhà trai đi và về không ngoảnh đầu lại: Theo quan niệm dân gian, việc ngoảnh đầu lại khi đang đi mang lễ vật hoặc khi ra về có thể mang ý nghĩa tiếc nuối duyên cũ hoặc sợ bị “mang đi” những điều không tốt. Cần đi thẳng một mạch để thể hiện sự dứt khoát, hướng về tương lai và tránh mang theo những điều không may mắn của quá khứ.

Sự cẩn trọng và trân trọng khi thực hiện nghi lễ thể hiện sự tôn trọng đối với gia đình hai bên và cầu chúc những điều tốt đẹp nhất cho cô dâu chú rể.

Kiêng kỵ về trang phục và tác phong của đội bưng quả

Ngoại hình và thái độ của đội bưng quả cũng góp phần quan trọng tạo nên sự thành công và trang trọng cho nghi lễ:

• Trang phục chỉn chu, lịch sự: Đây là yêu cầu cơ bản nhất. Trang phục đội bưng quả cần gọn gàng, sạch sẽ. Thông thường, nữ mặc áo dài truyền thống, nam mặc áo sơ mi trắng, quần tây, có thể thêm cà vạt hoặc áo vest/gile đồng bộ. Việc lựa chọn trang phục phù hợp thể hiện sự tôn trọng đối với gia chủ và tính chất trang trọng của buổi lễ. Tránh ăn mặc quá xuề xòa, luộm thuộm hoặc quá cầu kỳ, lòe loẹt không phù hợp.
• Trang điểm, làm tóc hài hòa: Nữ nên trang điểm nhẹ nhàng, tươi tắn, tóc tai gọn gàng. Nam cũng cần đảm bảo đầu tóc chỉn chu.
• Tác phong nghiêm túc khi làm lễ: Trong quá trình diễn ra nghi lễ chính, đội bưng quả cần giữ thái độ nghiêm túc, tập trung. Tránh nói chuyện riêng, cười đùa ồn ào, sử dụng điện thoại hay có những hành động thiếu tôn trọng khác làm mất đi sự trang nghiêm cần có.

Sự chuẩn bị kỹ lưỡng về trang phục và tác phong thể hiện sự chuyên nghiệp và thái độ tôn trọng đối với ngày vui của cô dâu chú rể cũng như gia đình hai bên.

Bưng quả có thực sự gây “mất duyên” như lời đồn?

Nhiều bạn trẻ, đặc biệt là các bạn nữ, thường e ngại việc đi bưng quả nhiều lần sẽ bị “mất duyên”, khó lập gia đình. Quan niệm dân gian này xuất phát từ suy nghĩ rằng khi mình “trao quả” (tượng trưng cho duyên) đi thì duyên của mình cũng theo đó mà mất đi.

Tuy nhiên, dưới góc nhìn hiện đại và thực tế hơn, đây chỉ là một quan niệm dân gian, không có cơ sở khoa học nào chứng minh. Việc giúp đỡ bạn bè, người thân trong ngày trọng đại của họ là một hành động đẹp, đáng quý, thể hiện tình cảm và sự sẻ chia niềm vui.

Hơn nữa, trong nghi thức bưng quả còn có tục lệ “trao duyên” lại thông qua việc trao lì xì (phong bao tiền mừng) giữa đội nam và đội nữ. Hành động trao lì xì này không chỉ là lời cảm ơn mà còn mang ý nghĩa “giữ lại duyên”, chúc phúc ngược lại cho những người đã giúp đỡ mình. Số tiền trong lì xì không quá quan trọng, chủ yếu là ý nghĩa tượng trưng cho sự may mắn được trao đổi.

Vì vậy, các bạn trẻ hoàn toàn có thể yên tâm nhận lời mời làm người bưng quả với tâm thế vui vẻ, nhiệt tình giúp đỡ bạn bè. Đây còn là cơ hội để gặp gỡ, giao lưu và biết đâu lại tìm thấy “duyên” của chính mình trong dịp vui này. Hãy xem đó là một kỷ niệm đẹp và là cách góp phần vào hạnh phúc của người khác.

Tại sao phải kiêng người có tang, mang thai? Góc nhìn văn hóa

Việc kiêng cử người đang có tang hoặc phụ nữ mang thai tham gia đội bưng quả bắt nguồn sâu xa từ quan niệm văn hóa và tâm linh dân gian của người Việt, với mong muốn đảm bảo sự tốt lành, may mắn trọn vẹn nhất cho sự khởi đầu của một gia đình mới.

• Kiêng người có tang: Đám cưới là sự kiện hỷ sự, tràn ngập niềm vui và tiếng cười. Ngược lại, tang lễ mang không khí u buồn, mất mát. Theo quan niệm dân gian, sự hiện diện của người đang chịu tang trong ngày vui có thể mang đến những điều không may mắn, ảnh hưởng đến hạnh phúc lâu dài của cô dâu chú rể. Việc kiêng cử này thể hiện mong muốn giữ cho ngày trọng đại được tinh khiết, chỉ có niềm vui và sự chúc phúc.
• Kiêng người phụ nữ mang thai: Quan niệm xưa cho rằng phụ nữ mang thai mang trong mình nguồn năng lượng “âm” mạnh hoặc có thể “sinh dữ”, dễ gây ra những điều không thuận lợi, xung khắc hoặc ảnh hưởng không tốt đến cô dâu (ví dụ như khó sinh nở sau này) hoặc cho chính thai nhi. Mặc dù ngày nay quan niệm này đã thoáng hơn, nhưng nhiều gia đình vẫn giữ sự cẩn trọng này như một cách để cầu mong mọi sự hanh thông, an lành.

Cần hiểu rằng những kiêng kỵ này không mang ý nghĩa phân biệt đối xử, mà chủ yếu xuất phát từ lòng thành tâm mong muốn những điều tốt đẹp nhất, một sự khởi đầu viên mãn và tránh đi những điềm xấu có thể xảy ra theo niềm tin văn hóa lâu đời.

Bí quyết giúp đội bưng quả hoàn thành tốt vai trò (góp phần cho lễ ăn hỏi suôn sẻ)

Trở thành một phần của đội bưng quả là một vinh dự và cũng là trách nhiệm. Để góp phần giúp buổi lễ ăn hỏi diễn ra suôn sẻ và đáng nhớ, các thành viên trong đội có thể tham khảo một số bí quyết sau:

Chuẩn bị trang phục chỉn chu:

• Thống nhất: Nếu có thể, hãy thống nhất về kiểu dáng (áo dài cho nữ, sơ mi/vest cho nam) và màu sắc để tạo sự đồng bộ, đẹp mắt.
• Chất liệu và kiểu dáng: Chọn trang phục thoải mái, dễ di chuyển nhưng vẫn đảm bảo lịch sự, phù hợp với không khí trang trọng. Tránh các trang phục quá ngắn, hở hang hoặc nhăn nhúm.
• Phụ kiện: Phối hợp phụ kiện đơn giản, tinh tế. Nam có thể thêm cà vạt, nữ có thể chọn hoa tai, vòng cổ nhẹ nhàng.

Chuẩn bị tâm lý sẵn sàng:

• Nghỉ ngơi đủ: Đảm bảo ngủ đủ giấc đêm trước ngày diễn ra lễ ăn hỏi để có tinh thần tỉnh táo, vui vẻ.
• Giữ tinh thần thoải mái: Tham gia với tâm thế nhiệt tình, vui tươi, góp phần tạo nên không khí tích cực cho buổi lễ.

Phối hợp nhịp nhàng:

• Thứ tự di chuyển: Thống nhất trước ai sẽ đi đầu, ai đi sau, thứ tự các mâm quả.
• Cách trao nhận: Thực hiện động tác trao và nhận mâm quả bằng hai tay, nhẹ nhàng, dứt khoát và nhìn thẳng vào người đối diện thể hiện sự tôn trọng.

Tìm hiểu trước trình tự lễ ăn hỏi: Nắm rõ các bước cơ bản của nghi lễ giúp bạn không bị bỡ ngỡ và thực hiện đúng vai trò của mình.

Chuẩn bị lì xì trao duyên: Cả nam và nữ trong đội nên chuẩn bị sẵn các phong bao lì xì với số tiền tượng trưng để thực hiện nghi thức trao duyên sau khi hoàn thành việc trao quả.

Lưu ý về việc lại quả: Khi nhà gái trả lại một phần lễ vật (gọi là lại quả), đội bưng quả nhà trai cần nhận lại và đảm bảo không để mâm quả trống không khi ra về (thường nhà gái sẽ lật ngửa nắp mâm quả lên).

Bảng danh sách kiểm tra (checklist): những việc đội bưng quả cần chuẩn bị

Các câu hỏi thường gặp về kiêng kỵ khi bưng quả

Xoay quanh nghi thức bưng quả và những điều kiêng kỵ, có một số thắc mắc thường gặp:

Nên chọn số lượng mâm quả là số lẻ hay số chẵn?

Theo quan niệm vùng miền, miền Bắc thường chuộng số lẻ (3, 5, 7, 9, 11) vì số lẻ tượng trưng cho sự phát triển, sinh sôi. Ngược lại, miền Nam lại ưa số chẵn (thường là 6, 8, 10) với ý nghĩa song hỷ, có đôi có cặp.

Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là sự thống nhất và hài lòng giữa hai gia đình, không nhất thiết phải cứng nhắc theo vùng miền. Số lượng người bưng quả sẽ tương ứng với số lượng mâm quả.

Lỡ làm rơi mâm quả hoặc đồ vật trong mâm thì phải làm sao?

Đây là điều không ai mong muốn. Nếu không may xảy ra, người làm rơi nên giữ bình tĩnh, nhặt lại lễ vật (nếu có thể) và thành tâm xin lỗi gia chủ. Có thể dùng lời nói để “xin lễ” lại, thể hiện sự thành khẩn và mong muốn bỏ qua sự cố không may. Không nên quá hoảng sợ hay coi đó là điềm gở quá lớn gây ảnh hưởng tâm lý.

Nếu không có áo dài/vest thì đội bưng quả nên mặc gì?

Nếu không có sẵn hoặc không thuê được trang phục truyền thống đồng bộ, đội bưng quả có thể chọn các trang phục lịch sự khác thay thế. Nữ có thể mặc váy dài qua gối, áo kiểu trang nhã hoặc bộ đồ công sở lịch sự. Nam có thể mặc áo sơ mi sáng màu, quần tây. Quan trọng nhất là sự gọn gàng, sạch sẽ, lịch sự và thể hiện thái độ tôn trọng. Nên tránh các trang phục quá đời thường như quần jeans, áo phông (trừ khi có sự đồng ý đặc biệt từ gia đình).

Tiền lì xì trao duyên nên để bao nhiêu là phù hợp?

Không có quy định cụ thể về số tiền trong lì xì trao duyên. Số tiền này mang ý nghĩa tượng trưng cho may mắn nhiều hơn là giá trị vật chất. Thông thường, số tiền dao động từ vài chục nghìn đến một, hai trăm nghìn đồng, tùy thuộc vào điều kiện kinh tế và sự thống nhất chung. Điều quan trọng là sự chân thành và ý nghĩa tốt đẹp của việc trao nhận.

Xem thêm:

• Bật mí những điều kiêng kỵ trong đám cưới mà cặp đôi nên biết
• Bà bầu có nên đi đám cưới không? – Kiêng kỵ gì không?

Nghi thức bưng quả trong lễ ăn hỏi là một nét đẹp văn hóa truyền thống, thể hiện sự trân trọng và gửi gắm những lời chúc phúc tốt đẹp nhất đến cô dâu chú rể trên hành trình xây dựng tổ ấm.

Những điều kiêng kỵ trong phong tục này, dù ít hay nhiều mang màu sắc tâm linh dân gian, đều xuất phát từ mong muốn chung về sự may mắn, hạnh phúc và một khởi đầu hôn nhân suôn sẻ, viên mãn.

Việc tìm hiểu những điều kiêng kỵ như tránh người có tang, người mang thai, cẩn thận không làm rơi vỡ lễ vật hay luôn giữ thái độ vui vẻ… không phải để chúng ta trở nên mê tín hay quá câu nệ.

Thay vào đó, hãy đón nhận những phong tục này với tâm thế cởi mở, như một cách thể hiện sự trân trọng văn hóa dân tộc và gia đình hai bên. Dù sự chuẩn bị chu đáo về trang phục, tác phong và hiểu biết nghi lễ là cần thiết, điều quan trọng hơn cả vẫn là tinh thần vui tươi, nhiệt thành cùng lời chúc phúc chân thành dành cho cô dâu chú rể.

Hãy để lễ ăn hỏi và nghi thức bưng quả trở thành một kỷ niệm đẹp, góp phần tạo nên một đám cưới trọn vẹn niềm vui và khởi đầu cho một cuộc sống hôn nhân hạnh phúc, bền chặt. Xin chúc phúc cho tất cả các cặp đôi sắp về chung một nhà!